LEILA HASHEMIAN

چکیده: به تبیین سه فرانقش اندیشگانی، » فرانقشها در گفتمان حماسه رستم و سهراب از دیدگاه هالیدی « این پژوهش با عنوان بینافردی و متنی در داستان رستم و سهراب می پردازد. پژوهشگر در بخش نقش اندیشگانی به تبیین فرآیندها،شرکتکنندگان، و شرایط حاکم بر داستان پرداخته است. در نقش بینافردی انواع جملات اعم از امری و پرسشی و خبری و همچنین وجهیت و نقش گوینده و مخاطب در حماسه رستم و سهراب مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. و در اخر در بخش نقش متنی اشعار فردوسی در سه سطح ساختاری-غیر ساختاری، انسجام واژگانی و انسجام پیوندی مورد تحلیل قرار گرفته است.روش پژوهش حاضر تحلیلیتوصیفی و متکی بر منابع کتابخانه ای بوده است. نتایج حاکی از آن است که حماسه رستم و سهراب در همه فرانقش های یاد شاهد مثال هایی داشته است و از این نظر می توان ابیات این بخش از شاهنامه را با عناصر نقش گرای هالیدی سازگار دانست.

پژوهش حاضر به بررسی سبک‌شناسی لایه‌ای در مرصادالعباد اثر نجم‌الدین رازی می‌پردازد. این کتاب که از مهم‌ترین آثار عرفانی و تعلیمی سده‌ی هفتم هجری محسوب می‌شود، از نظر سبک‌شناختی دارای ویژگی‌های برجسته‌ای در سطوح آوایی، واژگانی و بلاغی است. هدف این پژوهش، شناخت شگردهای زبانی و ادبی نویسنده در خلق متنی مؤثر و تأثیرگذار بر مخاطب است. در لایۀ آوایی، ساختارهای موسیقایی متن، همچون سجع، جناس، واج‌آرایی و تکرار بررسی شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که این آرایه‌ها نقش مهمی در ایجاد آهنگین بودن متن، افزایش تأثیرگذاری آن بر مخاطب و تقویت بار عاطفی و تعلیمی اثر دارند. لایۀ واژگانی پژوهش، به بررسی گزینش واژگان، اصطلاحات عرفانی، بسامد واژه‌های کلیدی و نقش آن‌ها در انتقال مفاهیم پرداخته است. نتایج این تحلیل حاکی از آن است که رازی با بهره‌گیری از واژگان خاص عرفانی و ترکیب آن‌ها با زبان نمادین و مجازی، لایه‌های معنایی متعددی را در متن ایجاد کرده است. لایۀ بلاغی نیز به تحلیل نقش صنایع بیانی و بدیعی از جمله استعاره، تشبیه، تلمیح، تضاد و تمثیل پرداخته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که استفاده از این آرایه‌ها به تبیین مفاهیم انتزاعی و عرفانی کمک کرده و باعث غنای ادبی متن شده است. این اثر، به واسطه‌ی سبک منسجم و هماهنگ خود، در زمره‌ی متون شاخص عرفانی قرار می‌گیرد که از ظرفیت‌های زبانی و ادبی به‌خوبی بهره برده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که تحلیل سبک‌شناسی لایه‌ای، شیوه‌ای کارآمد در شناخت ساختارهای زبانی و سبک‌های ادبی آثار عرفانی است و می‌تواند در درک بهتر متن‌های کهن و کشف لایه‌های پنهان معنایی آن‌ها مؤثر باشد.

کاربرد هوشمندانه‌ی داستان می‌تواند تأثیرگذارتر از سایر ابزارهای آموزشی باشد. کودک به واسطه‌ی خواندن داستان، جایگزینی مناسب برای افزایش قوه‌ی تخیل خود پیدا کرده و در ضمیر ناخودآگاه خود به فرصتی برای خودآگاهی و شناخت محیط پیرامون دست می یابد. در پژوهش پیش رو، عناصر مهم داستان چتری با پروانه‌های سفید از فرهاد حسن زاده مورد بحث قرار گرفته است، پیرنگ از چهار خرده روایت تشکیل شده است، شخصیت‌ها، همگی تک بعدی و ایستا هستند، درون مایه آن مسائل اخلاقی و اجتماعی و آداب و رسوم بوده و نویسنده با استفاده از فضاسازی مناسب با حال و هوای قصه، و آمیختن نمادها با تصاویر کتاب، صحنه را به خوبی آراسته است. داستان از ابتدا تا انتها از زاویه‌ی دید دانای کل تعریف می‌شود، فضای تاریک و پرتنش اوایل قصه، در انتها، جای خود را به آرامش و سکون و روشنی می‌دهد و نویدبخش پایانی خوش برای کودکان است. در داستان‌های تصویری کودکان، مخاطب به صورت توأمان درگیر دو رسانه‌ی بصری و زبانی شده که چرخش تمرکز وی را از متن به تصویر و بالعکس در پی خواهد داشت. پری نودلمن کارکردی شش گانه را به منظور چگونگی انتقال مفاهیم متن و تصویر به مخاطب متصور شده است در گونه‌ی اول و دوم تصویر اطلاعات متن را تأیید می‌کند و در گونه‌ی سوم تا ششم اطلاعاتی توسط تصویر بر متن افزوده می‌شود. و در غیر اینصورت در انتقال مفاهیم نارساست. در این پژوهش، علاوه بر بیان ارتباط عناصر متن با تک تک تصاویر، میزان تأثیرگذاری و برآیند نفوذ هریک از این کارکردها را بیان کرده‌ایم.

چکیده: کتاب کلیله و دمنه را می‌توان از آثار مهم و بلیغ ادب فارسی دانست. این کتاب تعلیمی، علی رغم فراوانیِ شخصیت-ها و حکایات، از بررسی بلاغی و اقناعی به دور مانده است. پژوهش پیش رو می‌کوشد تا به تبیین و تحلیل مؤلفه‌های سه گانه بلاغت ارسطویی در این کتاب مهم بپردازد. لوگوس یکی از این اصول و مؤلفه‌های بلاغی است که به معنی به کارگیری گفتگوی مستدل، منطقی و عقلانی برای همراه کردن مخاطب با خود است. پاتوس به معنای برانگیختن احساسات و شور عاطفی مخاطب است و اِتوس به معنی وجاهت و منش سخنور و ارائه یک تصویر درخور اعتماد و متمایز در نگاه مخاطب است که باب «شیر و گاو»، به دلیل جای دادن آشنایی اولیه شخصیت‌های مختلف در خود، اوج کاربرد آن به شمار می‌رود. این پژوهش ضمن معرفی گونه‌ای از اقناع، تحت عنوان «اقناع نفس» که مورد توجه کتاب‌های خطابه نبوده است؛ اصول فرعی اقناع همانند زبان بدن، سبک و لحن بیان را نیز در این کتاب ادبی بررسی کرده است.به نظر می‌رسد اصول بلاغت ارسطویی در کلیله و دمنه حضور پررنگ و قابل توجهی دارند و شخصیت‌های مختلف ان، بارها پای این اصول را به داستان‌ها و حکایات باز می‌کنند. یکه‌تاز بلاغت ارسطویی در کلیله و دمنه را می‌توان «دمنه» دانست که با قرار گرفتن در جایگاه اتهام، سعی دارد خود را بی‌گناه جلوه دهد. شخصیت‌های مختلف دیگر نیز، هر یک به فراخور شرایط و به میزان هوش و مهارت خود از اصول بلاغت ارسطویی و اصول فرعی اقناع بهره جسته‌اند.

ﭼﻜﻴﺪه زﺑﺎن اﺑﺰاری ﺑﺮای ﺑﻴﺎن اﻧﺪﻳﺸﻪ اﺳﺖ، زﺑﺎن ﮔﻔﺘﻤﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪوﮔ ﻣﻲ ﻔﺘﻤﺎن ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﻴﺎز ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻳﺠﺎد ﺷﻮد ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻧﻈﺎم ﻓﻜﺮی ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌ ﻣﻲ ﻪ ﻳﺎ ﮔﺮوه راﻧﻤﺎﻳﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ .ﮔﻔﺘﻤﺎن ﺑﻪ ﻛﻨﺶ ﻓﺎﻋﻼﻧﺶ ﺟﻬﺖ دﻫﺪوﻫﻤﭽﻨﻴﻦ، ﮔﻔﺘﻤﺎن ﺳﺒﺐ اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻈﺎم ﻓﻜﺮی ﻓﺮد ﻳﺎ ﮔﺮوه، ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻣﻲ ﻃﺮﻳﻖ ﺷﻮد .ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻗﺪرت وﺧﺮدﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻫﻤﺮاﻫﻲ دارﻧﺪﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎﻳﺪ از ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻓﺎﻋﻼن را اﻗﻨﺎع ﻛﻨﻨﺪ .ﺗﺎ ﻓﺎﻋﻼن ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻫﻤﺮاه ﺷﻮﻧ ﻓ ﺪ، ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺻﺎﺣﺒﺎن اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژی ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﻮد ﺑﺮﺳﻨﺪ .رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻈﺎم ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻜﺮی ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻧﺘﻘﺎدی اﺳﺖ .ﻳﻜﻲ از ﺷﺎﺧﺺ ﺗﺮﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﮔﻔﺘﻤﺎن اﻧﺘﻘﺎدی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻧﻮرﻣﻦ ﻓﺮ ﻛﻼف اﺳﺖ .ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻧﺘﻘﺎدیﮔﻔﺘﻤﺎن ﻧﻮرﻣﻦ ﻓﺮﻛﻼف در ﺳﻪ ﺳﻄﺢ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮرﺳﻲ اﺳﺖ .ﺳﻄﺢ ﺗﻮﺻﻴﻒ، ﺳﻄﺢ ﺗﻔﺴﻴﺮ، ﺳﻄﺢ ﺗﺒﻴﻦ .ﺳﻄﺢ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺘﻦ وﺑﻪ ﺳﺎﺣﺖ ﮔﻔﺘﻤﺎن وزﺑﺎن ﻣﻲ ﭘﺮدازد واز ﺟﻨﺒﺔ دﺳﺘﻮری، ﻟﻐﺎت، ﮔﺮاﻣﺮ، ﻣﻲ ﻧﺤﻮ وﺳﻴﺴﺘﻢ آواﻳﻲ واﻛﺎوی . ﻛﻨﺪ ﻣﻲ ﺳﻄﺢ ﺗﻔﺴﻴﺮﺑﻪ ﻛﺎرﻛﺮد اﻧﺪﻳﺸﻪ و اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژی ﺣﺎﻛﻢ در ﻣﺘﻦ ﺑﺮداﺷ ﭘﺮدازدوﺑﻪ ﺖ ﻣﻔﺴﺮ از ﻣﺘﻦ ﻳﺎ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻧﮕﺮش دارد و ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ داﻧﺸﻲ ﻛﻪ ﻣﻔﺴﺮاز ﭘﻴﺶ داردوﺑﺎ ﻧﮕﺮش ﺑﻪ ﻓﻀﺎی ﻓﻜﺮی ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﺎﻣﻌﻪ، ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻣﻲ . ﭘﺮدازد ﻣﻔﺴﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﺘﻦ وﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻫﻢ زﻣﺎن ﺑﺒﻴﻨﺪو ﺑﺎ ﺑﻴﻨﺸﻲ روﺷﻦ وﺷﻔﺎف ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺘﻦ ﺑﭙﺮدازد .ﺳﻄﺢ ﺗﺒﻴﻦ ﺑﺎ ﭘﻴﻮﻧﺪ دو ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺒﻞ، ﺧ ﻣﻲ ﺮوﺟﻲ ﺣﺎﺻﻞ از آن را ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ، وﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺪرت، اﻗﺘﺼﺎد، ﺳﻴﺎﺳﺖ، ﻣﺬﻫﺐ و ﻓﺮﻫﻨﮓ را ﺑﺮروی ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻧﺸﺎن دﻫﺪ، وﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از اﻳﻦ ﻣﻲ ﻫﺎ ﻛﻪ ﺳﺒﺐ ﺗﻮﻟﻴﺪاﻳﺪﺋﻮﻟﻮژی ﺷﻮد را در ﻣﺘﻦ ﻧﺸﺎنﻣﻲ دﻫﺪ .در ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻧﺘﻘﺎدی ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻧﻤﻲ ﻓﻘﻂ ﻣﺘﻮن ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻣﺤﻴﻂ وﺷﺮاﻳ ﺗﻮ ﻂ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ وﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﺳﺒﺐ ﻣﻲ ﻟﻴﺪ اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻤﺎن ﺷﻮد ﻫﻢ ﺑﺮرﺳﻲﻣﻲ ﺷﻮد .اﻳﻦ روش وﻳﮋﮔﻲ ﺑﻴﻨﺎﻣﺘﻨﻴﺖ داردوﻛﻤﻚ ﺑﻪ آﮔﺎﻫﻲ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻣﻲ ﺟﺴﺖ ﻛﻨﺪ، وﺑﻪ ﻣﻲ وﺟﻮی اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژی ﻣﻮرد ﻧﻈﺮﻧﻮﻳﺴﻨﺪه/ﮔﻮﻳﻨﺪه ﭘﺮدازد .ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژی ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻬﺎد ﻓﺮادﺳﺖ وﻳﺎ ﺻﺎﺣﺒﺎن اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺑﻲ ﺷﻮدو ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺎﻋﻼن آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﻣﻲ اﻃﻼع ﻣﺼﺮف ﮔﻔﺘﻤﺎن ﺷﻮد و ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺼﺮف ﻣﺪاوم، اﻳﻦ ﻫﺎﺑﻪ ﺻﻮرت ﻃﺒﻴﻌﻲ درآﻣﺪه ودر ﺑﻴﻦ ﻛﻨﺸﮕﺮان آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻻﻳﻪ ﺷﻮد .رﻣﺎن درﺧﺖ اﻧﺠﻴﺮ ﻣﻌﺎﺑﺪ ازﮔﻔﺘﻤﺎن ﻫﺎی ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ داردوﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻫﺎی ﻣﺘﻌﺪدی ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ و از ﺟﻬﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮرﺳﻲ اﺳﺖ. ﮔﻔﺘﻤﺎن واﻳﻦ ﻣﻲ ﻫﺎی ﻣﺘﻌﺪد ﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ دارﻧﺪ، ودر ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﺑﺮرﺳﻲ . ﺷﻮﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ روﻳﻜﺮد ﻣﻲ ﮔﻔﺘﻤﺎن ﺗﻮان ﻫﺎی اﻳﻦ ﻣﺘﻦ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮدو ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻓﻜﺮی ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه وﺑﻪ اﻧﺪﻳﺸﺔ ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﻲ ﺑﺮد وﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻧﻈﺮی در دوره زﻣﺎﻧﻲ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه را ﻧﺸﺎن داد، ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از اﻳﻦ ﻣﻨﻈﺮﻣﻲ ﻻﻳﻪ ﺗﻮان زواﻳﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژی و ﻫﮋﻣﻮﻧﻲ ﻗﺪرت در ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ درﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮد .و ﺑﻪ ﺑﺎورﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﻲ ﺑﺮد. ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه دراﻳﻦ رﻣﺎن ﺑﺨﺸﻲ از ﺣﻮادث و وﻗﺎﻳﻊ ﺻﺪ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﺠﺎزی آورده اﺳﺖ، ﺣﻮا ودر اﻳﻦ دوره ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن وﻗﺎﻳﻊ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر را درﻏﺎﻟﺐ ﻣﻲ دث ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮاده ﻳﺎ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻳﺎ ﻣﺤﻠﻪ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﺸﻴﺪﻧﺪ، ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ وﻳﮋﮔﻲ ﻳﻜﻲ از ﻫ ﺎی داﺳﺘﺎن ﻧﻤﺎدی واﺳﺘﻌﺎری ﺑﻮدناﺳﺖ ﻳﻌﻨﻲ ازوﻳﮋﮔﻲ ، ﺟﺰء از ﻛﻞ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ.ﺑﺎ آوردن ﺑﺨﺸﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﺎی ﻳﻚ ، ﻣﻲ . ﺧﻮاﻫﺪ وﻳﮋﮔﻲ ﻛﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﻴﺎن ﻛﻨﺪ وﮔﺬار ﺟﺎﻣﻌﻪ از ﺳﻨﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﺪرﻧﻴﺘﻪ و دوﺑﺎره ازﻣﺪرﻧﻴ ﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺳﻨﺘﻲ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ، را ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲ. دﻫﺪ

تاریخچه مجلس گویی در ایران مربوط به ایران پس از اسلام است و جزو آداب و رسوم کهن و از راههای مهم تبلیغ و بازنشر عقاید است . سخنوران برای بازنشر عقاید عموم مردم را در خانقاهها دور یکدیگر جمع می کردند مولانا جلال الدین از تاثیر گذارترین شخصیتهای ادب پارسی است . وی در مجالس سبعه مریدان و مخاطبان را به زیبایی و نیکی فراخوانده و سعی داشته مریدان را نسبت به رذایل اخلاقی تحذیر می کند . در این پژوهش قصد بر آن است که بررسی شود مولانا در کتاب مجالس سبعه مخاطب را بیشتر به چه اموری ترغیب کرده است . نتیجه بررسی نشان می دهد مولانا در مجالس سبعه بیشتر سعی داشته که مخاطب را نسبت به مسایل معنوی و پس از آن دنیوی و اجتماعی اگاه کند . در این پژوهش مسایلی که بیشتر توسط سخنور مطرح شده مورد واکاوی قرار گرفته و بیان شده است

در دو رمان برجستهی ادبیات معاصر، »ملت عشق« اثر الیف شافاک و »چراغها را من خاموش میکنم« نوشتهی زویا پیرزاد، شاهد سفری پرفراز و نشیب در اعماق روان شخصیتهای زن هستیم. این شخصیتها در مسیر داستان، با چالشهای مختلفی روبرو میشوند و از طریق این چالشها، به دگردیسیهای عمیقی در ابعاد مختلف زندگی خود دست مییابند.این پژوهش به بررسی تطبیقی دگردیسی شخصیتهای زن در این دو رمان برجستهی ادبیات معاصر میپردازد و هدف از این کاوش، مقایسهی فرآیند تحول و تغییر درونی شخصیتهای زن اصلی این دو اثر است.در ابتدای این پژوهش ، به معرفی اجمالی هر دو رمان و زندگینامهی نویسندگان آنها میپردازیم. سپس، مفهوم دگردیسی شخصیت و ابعاد گوناگون آن، از جمله ابعاد عرفانی، روانشناختی و اجتماعی، مورد بررسی قرار میگیرد. مراحل مختلف این تحول درونی، مانند تغییر تفکر، سبک زندگی، رفتار، روابط و اهداف زندگی، موشکافی و تجزیه و تحلیل خواهند شد.در ادامه، به تطبیق دو شخصیت زن اصلی در این رمانها از ابعاد مختلفی همچون مادری، عشق، همسری، تحول فردی، مواجهه با مشکالت، آغاز دگردیسی، استقالل مالی و پریشانی میپردازیم. نقاط مشترک و متفاوت این شخصیتها در این زمینهها مورد کنکاش قرار خواهند گرفت.در نهایت، به بحث و نتیجهگیری در خصوص یافتههای پژوهش دربارهی دگردیسی شخصیتها میپردازیم. این بحث شامل بررسی تأثیر عشق، اجتماع و چالشهای فردی بر فرآیند دگردیسی، مقایسهی نهایی دو شخصیت و ارائهی دیدگاهی جامع در خصوص دگردیسی زن در دو رمان مذکور خواهد بود.این پژوهش، گامی در جهت درک عمیقتر تحوالت درونی شخصیتهای زن در ادبیات معاصر فارسی به شمار میرود و میتواند دریچهای نو به سوی مطالعهی ابعاد مختلف دگردیسی انسان در گذر زمان و تجارب گوناگون بگشاید.

روزگار سپری‌شدۀ مردم سالخورده یکی از شاخص‌ترین آثار روایی در ادبیات معاصر ایران است. محمود دولت‌آبادی، نویسندۀ این اثر ضمن روایت زندگی سه نسل از یک خانواده در روستای تلخ‌آباد کلخچان، زندگی اجتماعی مردم ایران در قرن بیستم را به تصویر می‌کشد و از تیره‌روزی‌ها و تلخ‌کامی‌های آنان پرده‌ برمی‌دارد. تحقیق حاضر به بررسی روایت این اثر از دیدگاه نظریه ادبی ژرار ژنت که در کتاب «گفتمان روایی» مطرح شده می‌پردازد. ویژگی‌های اساسی روایت روزگار سپری‌شدۀ مردم سالخورده از پنج منظر ترتیب، دیرش، بسامد، حالت و آوا مورد بحث و بررسی قرار گرفته‌‌است. هدف این پژوهش آن است که از طریق بررسی عناصر اصلی روایت مانند زمان و زاویۀ دید، امکان شناخت بهتر اثر را فراهم سازد. ابتدا با بررسی سطوح مختلف روایت، ویژگی‌های آوایی این اثر و لایه‌های تودرتوی ساختار پیچیدۀ روایتگری‌ آن شناخته می‌‌شود و در ادامه از منظر حالت به تأثیر شخصیت کانونی و بهره‌گیری از عنصر فاصله در پیش‌برد روایت پرداخته می‌شود. مرحلۀ پایانی تعیین مختصات زمانی کتاب است که با مقایسۀ سه عنصر ترتیب حوادث، مدت‌زمان تداوم رخدادها و بسامد اتفاقات در داستان و روایت انجام می‌گیرد. این تحقیق به دنبال آن است که بخشی از ویژگی‌های روایی کمتر بررسی‌شدۀ روزگار سپری‌شدۀ مردم سالخورده را از پس پردۀ ابهامی که دور تا دور این اثر کشیده شده خارج کند.

نظریۀ «تحلیل رفتار متقابل» که توسط اریک برن ارائه گردیده است، با استفاده از الگوی سه گانۀ حالات نفسانی، یعنی «کودک»، «والد» و «بالغ»، در تجزیه وتحلیل رفتار و شخصیت انسان ها، استفاده می شود. در این پژوهش که باتکیه بر مطالعات کتابخانه ای انجام شده است، دیوان حافظ و شخصیتی که حافظ از خود در دیوانش به نمایش گذاشته است، بر پایۀ نظریۀ «تحلیل رفتار متقابل» بررسی شده است تا مشخص شود که شخصیت وی، از کدام یک از حالات «کودک»، «والد» یا «بالغِ» وی، اثر پذیرفته است. عمدۀ تمرکز این پژوهش بر روی ابیاتی است که حافظ دربارۀ خودش صحبت می کند. یافته های پژوهش نشان می دهد که همۀ ابیات دیوان حافظ، قابل تطبیق با این نظریه نیست؛ اما بخش نسبتاً عمده ای از آنها، قابل تطبیق با این نظریه است و بر اساس آن، غالب ابیات، برگرفته از حالتِ «بالغِ» وی می باشد. او با آگاهی از اوضاع زمانۀ خود، مانند یک انسان بالغ عمل می کند؛ هرچند همین کار وی باعث ایجاد نظرات مختلف دربارۀ شخصیت وی گردیده است. علاوه بر شخصیت بالغ، ابیات بسیاری نیز برگرفته از حالت «والدِ» وی می باشد؛ به ویژه ابیاتی که او مانند یک پدر یا برادر بزرگ تر، مخاطب خود را مورد وعظ و اندرز قرار می دهد. حالت «کودک» در شخصیت وی، کمترین بسامد را دارند. شخصیت وی، گزارشی از هنجارستیزی های اوست.

تحلیل آثار ادبی کالسیک به کمک نظریههای مختلف مدرن در هر حوزهای، تالشی برای رهایی این آثار از تکبعدی بودن و جنبۀ کارایی بخشیدن به آنها در مواجهه با دیدگاههای جدید مطالعاتی بینرشتهای است. در این پژوهش سعی شده شخصیت سهراب از پهلوانان ایرانی در شاهنامۀ فردوسی بر اساس نظریۀ روانشناختی فردی آلفرد آدلر در قالب اصول هفتگانه شامل اصل حقارت، اصل برتریجویی، اصل ترتیب تولد، اصل خودآگاهی، اصل عالقۀ اجتماعی، اصل غایتگری و اصل خویشتن خالق )نیروی خالق( و چند کمّیت مهم دیگر این نظریه، بررسی شود. »شخصیت« در ادبیات عنصر اصلی هر داستان و مجموعهای از ویژگیهای رفتاری و کفتاری فرد است که قصه را پیش میبرد. در روانشناسی، شخصی عامل تعیینکننده واکنشهای فرد، در موقعیتهای مختلف است. »شاهنامه« اثر ارزشمندی در حوزه ادب فارسی، از جمله آثاری است که تعدد شخصیت دارد و این امکان را ایجاد میکند که بتوان هریک از شخصیتها را با روشها و نظریههای مختلف دانش شخصیتشناسی تحلیل کرد. در این میان »پهلوان سهراب« شاهنامه درگیر موقعیت مختلف و بیشماری میشود که این امر فرصت مناسبی برای بروز درونیات و آشکارکردن شخصیت آن است. این پژوهش به روش تحلیل کیفی و بر اساس مطالعات کتابخانهای و اسنادی در پی تحلیل شخصیت آن رخ میدهد، بر آمده است که از مهمترین نتایج آن میتوان به باالبودن عالقۀ اجتماعی، که یکی از دو اصل بنیادین نظریۀ آدلر است، در شخصیت سهراب اشاره کرد.

امید از جمله موضوعاتی است که همواره مورد توجه ادبا و شعرا قرار گرفته است و یکی از محورهای اصلی ابعاد شخصیتی مورد استعمال بوده است امید به معنای داشتن انتظار مثبت برای رسیدن به هدف است از این رو روان شناسان مثبت نگر معتقدند که امید می تواند از افراد در برابر روی دادهای استرس زای زندگی حمایت کند در یکی دو دهه اخیر نقش امید در درمان و پیشگیری انواع مختلف بیماری مورد بحث قرار گرفته که ماحصل این بررسی ها نظریه است که اسنایدر تحت عنوان نظریه امید مطرح نموده است. در جستار پیشرو نگارنده با استفاده از روش تطبیقی نخست ابعاد امید یعنی تفکر عامل ، تفکر هدف و تفکر گذرگاه را در نظریه انایدر تبیین نموده و در ادامه ردپای آن را در شخصیت های شاهنامه جستجو کرده ایم نا گفته نماند که مطالعه موردی بوده است و نظریه امید و ابعاد آن را فقط در شخصیت های کیو، کاموس کشانی ، سیندخت و سودابه مورد تطبیق قرار داده ایم و با ارائه شواهدی در پی اثبات ادله خود برآمده ایم

نظریه استعاره مفهومی توسط جرج لیکاف زبانشناس و مارکجانسون فیلسوف در سال 7304 مطرح گردید و دیدگاه سنتی استعاره را به چالش کشید. استعاره مفهومی، درک یک مفهوم توسط مفهومی دیگر است و مجموعهای از تناظرها میباشند. به مفهومی که » درک و تجربه « میان این دو مفهوم شکل میگیرند که بر پایهی شباهت نیستند بلکه براساس توسط مفهوم دیگر درک میشود حوزه مقصد، و به مفهومی که درک حوزه مقصد را ممکن میسازد حوزه مبدأ میگویند. از » خمسه « نظامی شاعر سده ششم، یکی از مثنویسرایان به نام ایران است که آثار بسیار فاخر و ماندگاری به نام خود به جای گذاشته است، سبک او عراقی میباشد و زبان او از فخامت واصالت بالایی برخوردار است و روایی بودن شعر، ایجاد تشبیهات، استعاره مطبوع، مضامین نو و کاربردی و توصیف مناظر و اشخاص از ویژگیهای شعر او میباشند. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به طبقهبندی، تجزیه و تحلیل استعاره مفهومی حسادت در منظومه خسرو و شیرین پرداخته شده است، سپس قلمروهای مبدأ مربوط به همراه هر حوزه را مشخص و پس از بررسی و تحلیل دادههای به دست آمده به این نتیجه رسیده شد که نظامی با وجود عدم آگاهی از نگرش جدید استعاره، استعارههای مفهومی بسیار زیبا و غنی با حوزههای مبدأ مفاهیم انتزاعی که امر درک کردن را دشوارتر میسازد را خلق کرده است و به جهت آنکه نظامی صرفاً یک راوی بوده نمیتوان به نگرش شخصی او در مورد استعاره مفهومی حسادت پی برد اما میتوان گفت حوزه مبدأ قیاس یکی از پرکاربردترین حوزههای مبدأ برای اوست. البته با توجه به بافت داستان امری بدیهی میباشد.

عشق در منظومه های غنایی و منظومه های عرفانی با دو کارکرد متفاوت ظاهر می شود. عشقی که آلوده به هوا و هوس است و عشقی که از هوا و هوس عاری است در منظومه سوهنی و مهینوال عشق عاشق و معشوق از مقوله عشق اول و در منظومه لیلی ومجنون عشق عاشق و معشوق از مقوله عشق دوم است. با توجه به مبانی عشق از نظر استرنبرگ شخصیت های داستان در بعضی از مؤلفه های عشق، اشتراک داشته و در بعضی از مؤلفه ها، افتراق دارند و این امر ریشه در روان شناسی شخصیتی مثبت یا منفی آنها دارد. اشتراکات بیشتر در کارکرد معاشیق دو منظومه رخ می دهد تا عشاق دو منظومه. در افتراقات کارکرد عشاق شاهد شور ناشی از شهوت مهینوال و شور ناشی از جذبه و گداز مجنون هستیم که این دو در دو قطب متضاد هم قرار گرفته اند. روش پژوهش حاضر تحلیلی توصیفی است و پژوهشگر با تکیه بر منابع کتابخانه ای به بررسی تطبیقی کارکردهای مثبت و منفی شخصیت های دو منظومه لیلی و مجنون و سوهنی و مهینوال پرداخته است.

بررسی بعد رفتاری شخصیت ها، در داستان های هزار ویک شب ، از دیدگاه روان شناسی شناختی با تکیه بر بررسی تحریف های شناختی و طرح واره های هیجانی ، با توجه به کنش ها و واکنش های آنان در داستان انجام می شود، که می تواند در کشف ابعاد جدید و متفاوت این متن ادبی مفید باشد و امکان آشنایی با افکار نسل های گذشته ، از پنجره ای نو را فراهم سازد. مدل طرح وار هیجانی به باورهای افراد در مورد معانی، علل، نیاز به کنترل و تلویحات تجربه ی هیجانی اشاره دارد. اصلاح این طرح واره ها می تواند به نرمال سازی ، موقتی سازی، پذیرش ، و رها کردن واکنش های مضر مانند اجتناب هیجانی و سرکوبی احساسات کمک کند تحریفات شناختی به دلیل پردازش اطلاعات به صورت نادرست رخ می دهد، آشنایی فرد به خطاهای خویش در دریافت ، تفسیر و واکنش به اطلاعات، به ترمیم و بهبودی طرز فکر او کمک می کند. در داستان های هزار ویک شب ، طرح واره های هیجانی و تحریف های شناختی قابل ردیابی و بررسی هستند. پرتکراترین تحریف شناختی ، پیش بینی منفی ، سپس تعمیم افراطی بودند. دراین داستان ها ، وجود تحریف های شناختی منجر به درک ، تعبیر وسپس واکنش های نادرست شخصیت هادر برابر مشکلات و هیجانات شده است . پرتکرارترین ابعاد طرح واره هیجانی، نشخوار ذهنی وسپس ارزش های والا می باشد. در تمامی موارد، واکنش شخصیت با ورود بعد هیجانی ارزش های والا ، در جهت کاهش احساسات منفی عمل کرده است.

استعاره مفهومی یکی از ابزارهای قابل قبول در بررسی های بلاغی در ابیات است. این پایان نامه به بررسی استعارات مفهومی در غزلیات سعدی می پردازد.

بررسی و تحلیل زمان و مکان سرودن شعر و تاثیر ان بر شعر نادر پور و شاملو

بررسی رجز و کارکرد های ان در شعر پایداری با تکیه بر اشعار طاهره صفار زاده و مشفق کاشانی

زیبایی شناسی سخن قائم مقام فراهانی در منشات

بررسی اسطوره افرینش در ادبیات داستان معاصر (با تکیه بر آثار گلشیری، خسروی، محمد علی،محمود، پارسی پور).

بررسی و تحلیل مولفه های سبکی در اشعار بدر الدین چاچی

چکیده: مهدی دیجور همدانی (1369-1303) از شاعران معاصر همدان است که دیوان اشعاری مشتمل بر غزلیات، قصاید، قطعات، مثنوی ها، و رباعیات نغز و شیوا دارد. از آن جایی که دیجور مطالعات ادبی، اجتماعی و عرفانی گسترده ای داشت و تسلطش بر فنون و صناعات ادبی با ذوق هنری او عجین شده و موجب خلق آثاری بدیع و درخور توجه گردیده است، شایسته است اشعار این بزرگ بیشتر مورد مداقه و بررسی قرار گیرد و به حضور ادب دوستان معرفی گردد. لذا در این پایان نامه پژوهشی گرد اشعار به جا مانده از ایشان صورت گرفت هدف از انجام این پژوهش این بود که اشعار دیجور و به خصوص غزلیاتش از لحاظ کاربرد عناصر زیبایی شناسی و به عبارتی صور خیال مورد بررسی قرار گیرد و میزان استفاده ی او از آرایه های مختلف ادبی سنجیده شود، نسبت فراوانی آرایه های مختلف مورد استفاده ی او، مقایسه شود و ارزش ادبی کلام او ارزیابی گردد. لذا ابتدا تعاریفی اجمالی از زیبایی به طور عام، و زیبایی های کلامی به طور خاص و آرایه های ادبی گردآوری و ارائه گردید و سپس بر اساس این تعاریف برای انجام تحقیق دیوان شاعر مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت و نتایج حاصل در مورد ابیات مورد بررسی ذکر شد. بدین ترتیب هر بیت ذیل مدخلی که برجسته ترین آرایه ی بیت بود آورده شده و بقیه ی صناعات و عناصر زیبایی به دنبال آن در همان مدخل ذکر گردیده اند. با بررسی نتایج مشهود است که دیجور شاعری است که در بیشتر سروده های خود عناصر مختلف و متنوعی از زیبایی را در کنار هم قرار داده و با استفاده از بیشترین تعداد آرایه در هر بیت نهایت بهره را از صنایع ادبی برای ارائه ی اثری خاص و ماندگار و قوی و سرشار از زیبایی های بکر و ناب برده است.

از ویژگی های مهم دیدگاه تحلیل گفتمان ادبی، توجه به صورت و معنا )بافت متنی( و نیز توجه به تاثیرات اجتماعی و فرهنگی)بافت موقعیتی( در یک متن است . با انتخاب و به کار گیری این رویکرد می توان انتظار داشت که بررسی و تحلیل دقیق تری از متن ادبی صورت گیرد. در این پژوهش ابتدا به بررسی برون متنی و بافت موقعیتی وسپس به بافت متنی غزلیات ابتهاج پرداخته شده است . در بافت برون متنی و موقعیتی، ابتدا با تقسیم غزل سایه به چند برهه ی تاریخی به بررسی و تاثیرات غالب سیاسی و اجتماعی در غزل ابتهاج و سپس به نوع موضع گیری های وی در برخورد با مسائل سیاسی و اجتماعی پرداخته شده است . در بررسی بافت متنی اثر به بررسی موسیقی و انواع آن و چرایی به کار گیری این عناصر از دید تحلیل گفتمان توجه شده است .بخش پایانی به بینامتنیت و تاثیرات سایه از زبان و ادب فارسی اختصاص دارد . سایه از بین چهره های ادب فارسی به سه تن توجه ویژه داشته است: حافظ ، مولانا ، شهریار. تاثیر پذیری غزل سایه از غزل حافظ را می توان در چهار برش : تاثیر پذیری واژگانی ، تاثیر پذیری تصویری ، تاثیر پذیری تحلیلی ، و تاثیرپذیری ساختاری نشان داد.سایه در برخی از غزلیات خود از مولانا هم تاثیر پذیرفته است.در بررسی تاثیرات غزل مولانا بر غزل سایه بیشتر تاثیرات زبانی و و بخصوص تاثیرات موسیقایی غزل مولانا بر غزل سایه مشهود است . هرچند سایه بلحاظ فکری و ادبی هم تا حدی از غزل مولانا تاثیر گرفته است.سایه در یک برهه از غزلسرایی خود به غزل شهریار توجه ویژه ای داشته است . می توان گفت تاثیر پذیری غزل سایه از غزل شهریار به دو صورت نمایان است :تاثیر پذیری واژگانی – تصویری و تاثیرپذیری نحوی. با بررسی بافت برون متنی و بافت درون متنی غزل سایه می توان گفت:سایه در عین توجه و بهره از گنجینه ی زبان و ادب فارسی گذشته و معاصر و داشتن زبان امثال حافظ ، نسبت به تغییر و تحولات عصر معاصر بی تفاوت نبوده است و غزل او منعکس کننده ی فراز و نشیب های گوناگون عصر معاصر است.

یکی از مهم ترین مکتب های ادبی در قرن بیستم، مکتب فرمالیسم است که در روسیه بنیان گذاری شد. مسئله ی برجسته سازی که امروزه در بیش تر آثار ادبی مطرح است؛ ریشه در همین مکتب دارد. جفری لیچ منتقد و نظریه پرداز انگلیسی برای اولین بار به صورت اساسی به موضوع برجسته سازی پرداخت؛ به اعتقاد لیچ فرایند برجسته سازی به دو طریق امکان پذیر است: یکی هنجارگریزی، انحراف از زبان هنجار و طبیعی است و دیگری قاعده افزایی، که افزودن قواعدی بر قواعد زبان هنجار است. آرایه های بدیع لفظی ریشه در قاعده افزایی دارند و آرایه های بدیع معنوی ریشه در هنجارگریزی دارند. لیچ هشت نوع هنجارگریزی را مطرح کرده است که ما در این پایان نامه فقط به مبحث هنجارگریزی معنایی می پردازیم. صنایع بدیع معنوی و صور بیان اعم از تشبیه و ایهام، حسن تعلیل، حس-آمیزی و... در علم زبان شناسی و نقد ادبی به عنوان هنجارگریزی معنایی یاد می شود و از طرفی کمال الدین اسماعیل از سخنوران و قصیده-سرایان بزرگ قرن ششم و هفتم است. دوره ی او دوره ای که سبک عراقی جایگزین سبک خراسانی می شود و به تبع آن توجه به صور بیان و صنایع بدیع بیش تر می شود و یکی از ویژگی های اشعار کمال استفاده زیاد از صنایع بدیع معنوی و صور بیان است و ما در این پژوهش ابتدا صنایع بدیع معنوی و صور بیان را در اشعار کمال بررسی و بسامد تک تک این صنایع را مشخص می کنیم و در آخر نتایج حاصل شده را به صورت جدول و نمودار ذکر می کنیم.

در بررسی آثار هنری که شعر هم یکی از این آثار به شمار می رود . نخستین چیزی که مورد توجه قرار می گیرد، ساختار آن اثر است. این ساختار را می توان همان سیستم کلی و انتزاعی دانست که خواننده، از خواندن شعر به آن دست پیدا می کند. ساختار را نمی توان از محتوی جدا دانست، بلکه ساختار همان محتوی و محتوی همان ساختار است. در واقع ساختار را می توان یک نظام نامید، در هر نظام، جزءجزء اجزاء به همدیگر مربوطند و کار هیچ جزئی ، از کار کل اجزاء بیرون نیست. ساختارگرایی، متن را یک " ابژه" می داند که معنایش بر حسب الگوهای نمادین می تواند به اشکال گوناگون تعبیر شود. ساختارگرایی می خواهد با رمز گشایی از رمزهای موجود در یک متن به واقعیت های نهفته در پشت ظواهر دست بیابد و این کار به کمک علمی که فردینان دو سوسور زبان شناس ساختارگرای مشهور سویئسی ، پیشنهاد کرد که آن را " نشانه شناسی" بنامند، امکان پذیر است. در شیوه ساختارگرایی منتقد می کوشد اثر هنری را براساس اصول تثبیت شده ی آفرینش هنری بررسی کند یعنی منتقد ساختارگرا زبان را مورد توجه قرار می دهد نه مفاهیم ادبی را. به طوری که اثر هنری را از نظر ترکیب بندی ، هماهنگی، وزن و آهنگ و تناسب برای خواننده موشکافی می کند. شعر سید علی صالحی دارای ساختار ویژه ای است. در ساختار شعری او می توان یکپارچگی را مشاهده کرد و شعر او شامل بسیاری از عناصر شعری از قبیل موسیقی ، تخیل، عاطفه و مفاهیم انتزاعی دیگر است که محتوی آثار او را تشکیل داده اند. " بررسی و تحلیل ساختارگرایانه ی اشعار سید علی صالحی" که موضوع این پایان نامه است. در واقع تلاش برای شرح و گزارش پیوند درونی میان اجزای شعر اوست و همچنین کوششی است برای یافتن عنصر دگرگونی ناپذیر در میان تمایزهای سطحی و برملا کردن ساختار عمقی شعر او. همچنین از آنجا که شعر سیدعلی صالحی از لحاظ سبک شناسی "شعرنو" به حساب می آید و از انواع شعر نو هم جزو شعر گفتار قرار می گیرد. پس در این تحقیق سعی شده است که شعر گفتار نیز به تفصیل شرح داده شود و ویژگی های آن بیان گردد.

انسان های مطلوب در تفکر اندیشمندان شرق و غرب چون مولانا و آبراهام مزلو ویژه دیده شده اند. نوع نگاه خاص مولانا به انسان و اینکه او می تواند به بالاترین مقامات معنوی برسد، در سراسر مثنوی و آثارش هویداست و در خلال حکایت های متعدد، انسان مطلوب مولانا خودنمایی می کند. انسان خودشکوفای آبراهام مزلو روان شناس غربی نیز با ویژگی هایی که برایش برشمرده می شود حاصل یک تکامل است. انسان مطلوب در اندیشه مولانا و آبراهام مزلو دارای خصوصیات مشترک، مشابه و در عین حال متفاوتی می باشد. در این پژوهش سعی بر این است که شباهت ها و تفاوت های انسان مطلوب مولانا در مثنوی و انسان خودشکوفای مزلو برجسته شده و مورد نقد و بررسی قرار گیرد.

حکومت بیگانه ترکان سلجوقی که از آسیای میانه وارد مرزهای شرقی ایران شده و پس از آن همچون سیلی سراسر سرزمین پهناور ایران را تا سرحدات امپراطوری روم شرقی زیر سلطه ی خویش آوردند، آثار و پیامدهای گوناگونی برجای نهاد. روسای سلجوقی، عموما بی سواد، پرورش یافته ی صحرا و خوگرفته به عادات قبیله ای – بدوی- بودند.به طوری که در تمام سالهای پادشاهی آنان ، عیش و عشرت طلبی و شراب و شکار جز لاینفک زندگی آنان بود.مساله دیگری که آرامش و امنیت را از مردم و جامعه سلب کرده بود، قشون کشی ها و سپاهیگری هایی بود که در پی توسعه طلبی های آنان صورت گرفته، اوضاع کشور را متشنج می کرد. به گ.نه ای که حتی بین افراد خانواده و قبیله ی خود، همواره نزاع و درگیری بود. فرمانروایی امیران سلجوقی در ایران، علاوه بر قدرت شمشیر و جنگاوری، متکی به دو نهاد قدرتمند بود: خلفای عباسی در عراق و متصوفه در ایران. به همین سبب متولیان مذهبی و فقیهان قشری و عالمان ظاهر و صوفیان ریایی در این دوره بر دگراندیشان و آزادی خواهان می تازند و عرصه را بر آنان تنگ می کنند. سه شاعر بزرگ صاحب اندیشه ی این دوره، ناصرخسرو و خیام و سنایی از پیشگامان در عرصه ی انتقادهای اجتماعی هستند که هریک به گونه ای متفاوت اعتراض خود را بیان کرده و به روشنگری پرداخته اند و افکار و آثارشان همچون مشعلی فرا راه آیندگان قرار گرفته است.

در میان ادبیات داستانی ایران، یکی از معروفترین آثار در بین فارسی زبانان یا حداقل در بین خواص فارسی زبان، مرزبان نامه است. مرزبان نامه در عین داستان بودن، هم سیاست نامه است و هم کتاب آموزش اخلاق و رسم زندگی است. البته شاید یکی به خاطر نثر مصنوع و واژه های دیریاب آن، و دیگر این که چون شباهت هایی با کلیله و دمنه داشته و حتی به نظر برخی تقلیدی از آن بوده، کمترمورد توجه محققین و محافل علمی و ادبی قرار گرفته و گویا نسبت به آثاری چون گلستان و مثنوی و ... اندکی مهجور مانده است. پر واضح است آثار بزرگی چون مرزبان نامه نباید فراموش شود و می بایست فارسی زبانان و فارسی دوستان با راهکارهای مناسبی برای شناساندن این آثار گام هایی بردارند و به نظر می رسد یکی از راه های شناساندن آثار قدیمی پرداختن به ساختار آنهاست. بنابراین، بر آن شدیم در اندازه ی توان داستان های این اثر ارزشمند را در پژوهشی با عنوان ریخت شناسی داستان بر مبنای الگوی پراپ مورد بررسی قرار دهیم.داستان های مرزبان نامه بیشتر داستان کوتاه و از نوع فابل یا پارابل می باشد و قابل مقایسه با داستان های پریان نیست که سرشار از افسانه و جادو و تخیل است و در یک کلام ماورایی است. البته در ریخت شناسی ها می توان از آن در بررسی ها استفاده کرد ولی همسانی ریخت شناسی و یکسانی نتیجه این گونه داستان ها با داستان های پریان و افسانه ها دور از انتظار است. در این پژوهش سعی شده است ضمن معرفی داستان، اجزای مختلف داستان از جمله: شخصیت ها، صحنه ها، تضادها، تقابل ها، طرح داستان و ... نیز بررسی گردد و مقایسه ای شکل شناسانه ، با روش ریخت شناسی پراپ انجام گیرد، تا ساختار داستان های مرزبان نامه به شکلی علمی و عینی واکاوی و مورد بررسی قرار گرفته و تقدیم ادب دوستان گردد.

تحلیل روایت یکی از شاخه های مهم علم نشانه شناسی است و زبان شناسی، مبنای تحلیل ساختاری روایت است . این شیوه ی تحلیل به بررسی چگونگی حضور نشانه های روایتی، ارتباط این نشانه ها با یکدیگر در رمزگان، نیز شرایط ممکن حضور دال های غیابی در محورهای افقی و عمودی می پردازد . پژوهش حاضر از پنج فصل تشکیل شده است. فصل اول شامل مقدمه و کلیات است. ولادیمیر پراپ ، مردم شناسِ صورت گرایِ روس ، با مطالعه ی ریخت شناسانه ی قصه های پریان روسی در 1928 ، آغاز گر روایت شناسی نوین بود. او الگوی حاکم بر این قصه ها را استخراج کرد و نشان داد قصه های پریان ، به رغم تکثر و تنوع ظاهری ، از نظر انواع قهرمانان و عملکرد آنها ، دارای نوعی وحدت و همانندی است.

از آنجا که روحیه ی حاکم بر جبهه ها در روزهای پر تلاطم جنگ روحیه ای عرفانی و معنوی بود شاعران جنگ نیز با همان دیدگاه به توصیف شهیدان و صحنه های دفاع مقدس پرداخته اند و مناسبت ترین زبان برای بیان این مضامین زبان نماد است. این نمادگرایی شاعران مقاومت به معنای ذهنیت گرایی محض نیست. آنان با نمادگرایی عواطف و نگرششان را به تصویر کشیدند. بنابراین باید جایگاه شعر و ادبیات مقاومت مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد تا با نقل ضعف ها و قوت های موجود، شاعران جوان و نوقلم راه خود را در عرصه سرایش شعر انقلاب و دفاع مقدس بیابند. در این رساله سعی نموده ام تا مهم ترین نمادهای رایج در شعر سپید پایداری را که معمولاً مشترک با دیگر قالب های شعری است بررسی نمایم. نمادگرایی در شعر شاعران مقاومت جایگاه ویژه ای دارد، سپید سرایان مقاومت با به کارگیری نمادها، تداعی های پر رمز و رازی را در حوزه های تمثیلی با زمینه های فرهنگی، آیینی و تاریخی ایجاد نموده اند و به شیوه سمبولیک نزدیک و نزدیک تر شده اند. و با به کارگیری عناصر نمادین در شعر پایداری شاعران توانسته اند به تقویت و گسترش هر چه بیشتر عنصر خیال در سروده هایشان دست یابند و کلام خود را از سطح نازل نثر به سطح عالی شعر، ارتقاء هند. و با استفاده از این نمادها توانسته اند الگوهای دیروزین تاریخ و مذهب را با واقعیت های امروزی پیوند زنند.