Maziar Mohaymeni

هر متن يا اثر ادبيِ شاخص، اطلاعات و معاني ارزشمندي در خود نهفته دارد و به همين دليل مي توان به آن به عنوان موضوعي شناختي نگريست و به دنبال كشف دانسته هاي آن بود. يكي از رويكردهاي نو در حوزه تحليل آثار ادبي و كشف معنا، رويكرد نشانه- معناشناسي با ديدگاه گفتماني است. گريماس در تكميل بحث سطوح زباني يلمزلف و با الگوگرفتن از اين نظريه به تبيين نظريه اي مي پردازد كه زمينة عبور از نشانه شناسي ساختگرا به نشانه - معناشناسي گفتماني را فراهم مي كند. مجموعه داستان "ميكده گربه سياه" يكي از آثار ارزشمند نجيب محفوظ، نويسنده شهير مصر است و در رساله حاضر، اين مجموعه با الگوي نشانه-معناشناسي گفتماني مطالعه و بررسي ميشود. اين مجموعه شامل نوزده داستان كوتاه است. در اين رساله به تبيين نقش ابعاد گفتمان در فرآيند توليد معناي داستانها ميپردازيم. با توجه به خوانشي كه از هر داستان صورت گرفت، بر اين باوريم كه غالب داستانهاي اين مجموعه از طريق پيوند كاركردهاي حسي-ادراكي، عاطفي، شناختي و زيبايي شناختي شكل مي گيرند و در فرآيندي گفتماني از ويژگيهاي شَوِشِي،تنشي، پديدار شناختي، جسمانه اي و رخدادي برخوردار مي شوند. هدف رساله ي حاضر، بررسي اين كاركردها و تبيين ويژگيهاي نشانه-معناشناختي حاكم بر آنها، براي نشان دادنِ شرايطِ توليد معنا و كشف معناي نهفته در داستانها است. اين مجموعه شامل معناها و شناختهاي گوناگون است و با بررسي داستانها به اين نتيجه رسيديم كه عنصر زمان نقشي كليدي در سبك حضور سوژه ها دارد و نويسنده به دنبال آن است تا نشان دهد كه درك ارزشِ زمانِ "حال" عاملي است كه حضور زيباشناختي سوژه ها را در جهان هستي تضمين خواهد كرد.

تفسير ساختاري سوره محور قرآن، با آنكه افق هاي جديدي پيش روي مفسرين قرآن گشوده، اما هنوز از نظر روشي داراي خلأها و كمبودهاي متعددي است. يكي از اين كمبودها، فقدان مدل نظام مند مشخص در تفسير ساختاري سوره است. اين خلأ را مي توان با الگوگيري از نظرياتي كه در حوزه هاي ديگر علوم انساني مطرح شده برطرف ساخت. روايت شناسي كه يكي از علوم جديد در حوزه زبان شناسي است، علمي است كه به منظور الگوبرداري در اين تحقيق انتخاب شده است. روايت شناسي علمي است كه به بررسي داستان ها و ساختار آنها مي پردازد. مطالعه حاضر با هدف الگوگيري و استفاده از نظريات مطرح در حوزه روايت شناسي، بومي سازي آنها در حوزه قرآن شناسي و طراحي مدل سوره شناسي ساختاري انجام شده است. سوالات اصلي تحقيق اين است: چه ارتباطي بين تحليل مؤلفه هاي نظريات روايت شناختي ساختارگرايانه ژرار ژنت در داستان هاي قرآن كريم از يك سو و مفاهيم و معارف الهي سوره هاي داستاني قرآن وجود دارد؟ آيا مي توان اين مؤلفه ها را در سوره هاي غير داستاني نيز بررسي كرده و نشانه هاي ارتباط معنادار و منطقي را كماكان دريافت نمود؟ چگونه مي توان بر اساس اين آزمايش ها و با استفاده از نظريه روايت شناختي ژرار ژنت، مدلي جديد براي فهم ساختارمند مفاهيم سوره هاي قرآن كريم طراحي نمود؟ در اين تحقيق كه به روش تحليلي انجام شده، ابتدا با استفاده از نظريات روايت شناسانه ژرار ژنت و رولان بارت و بررسي روايت شناسانه سوره هاي نوح، يوسف، شعراء و طه، يك مدل پيش فرض براي سوره شناسي طراحي گشته و سپس اين مدل در سوره بقره، به بوته آزمون نهاده شده است. نتيجه اين مطالعه نشان مي دهد كه ارتباطي منطقي و معنادار بين مؤلفه هاي ساختار روايي اين سوره ها با مفاهيم سوره وجود دارد. همچنين با تسري مؤلفه هاي روايت شناختي ژنت و بارت به آيات غير داستاني سوره هاي فوق، به اين نتيجه رسيديم كه مي توان از اين مؤلفه ها در فضاي غير داستاني هم بهره جست و از طريق آن، به تحليل و شناخت همه جانبه سوره دست يافت. در فصل چهارم نيز با استفاده از مدل پيشنهادي ژار ژنت، تلفيق آن با نظرات رولان بارت و بومي سازي آن متناسب با ادبيات حوزه تفسير قرآن، به مدل نويني براي فهم سوره هاي قرآن كريم دست يافتيم كه در فصل پنجم، استفاده از اين مدل براي فهم ساختارمند سوره بقره نيز با موفقيت انجام و روشن شد كه مدلي كه با الگوبرداري